"પરપલ મંકી" એક્સપેરિમેન્ટનું સાંભળ્યું છે? આ એક રસપ્રદ મનની કસરત છે જે આપણું મગજ તકલીફજનક વિચારોને કઈ રીતે હેન્ડલ કરે છે એ બતાવે છે. જો કોઈ તમને કહે કે "પરપલ મંકી વિશે વિચારવું નહીં," તો તરત જ તમારું મગજ એનું ચિત્ર બનાવી દે છે. હા, એ જ વિચાર મનમાં ઘૂસી જાય છે, કેમ કે એ ન કરવાનું કહ્યું એટલે મગજ એ જ પર ધ્યાન આપવાનું શરૂ કરે છે.
આ વાત "આઇરોનિક પ્રોસેસ થિયરી" તરીકે ઓળખાય છે. આપણે જે વિચાર દૂર કરવાનું પ્રયત્ન કરીએ, તે જ વધુ મજબૂત થાય છે. "પરપલ મંકી" કહેતાં જ મગજ એનું ચિત્ર બનાવી દે છે, અને જો તમે એ ભૂલવાનો પ્રયત્ન કરો, તો મગજ વારંવાર ચકાસે છે કે "એ વિચાર ગયો કે નહિ," અને એ વિચારો ફરી પાછા આવે છે.
ચિંતા અથવા ઓસીડી (ઓબ્સેસિવ-કમ્પલ્સિવ ડિસઓર્ડર) જેવી સમસ્યાઓનો સામનો કરનારા લોકો માટે આ અનુભવ ખુબ જ જાણીતો છે. જ્યારે કોઈ ચિંતાજનક વિચાર મનમાં આવે છે, ત્યારે એને દૂર કરવાની કોશિશ કરીએ, તો તે વિચાર વધુ મજબૂત બની જાય છે. જેમ તમે ચિંતા ન કરવાની વધારે કોશિશ કરો, તમારું મન એ ચિંતા પર જ વધુ ધ્યાન કેન્દ્રીત કરે છે. આ કારણે ચિંતા એક ચક્રમાં ફસાઈ જાય છે અને તેમાંથી બહાર નીકળવું મુશ્કેલ બની શકે છે.
અન્ય તરફ, એફેન્ટેસિયા ધરાવતા લોકો માટે આ અનુભવ અલગ પ્રકારનો હોય છે. એફેન્ટેસિયા એ સ્થિતિ છે જેમાં વ્યક્તિનું મગજ કોઈપણ ચિત્ર કે ઇમેજ ન બનાવી શકે. તેઓના માટે "પરપલ મંકી" વિશે વિચારવું એટલું અસરકારક નથી, કારણ કે એમને મગજમાં એનો સ્પષ્ટ ચિત્ર દેખાતું જ નથી. આ કારણે, આવા લોકો માટે મનસ્વી વિચારોને દૂર કરવું વધુ સહેલું બની જાય છે. એમને એવા વિચારોથી વળગણ ઓછું રહે છે, કેમ કે એમના મનમાં એનું કોઈ દ્રશ્યિય પ્રભાવ જ ઊભું થતું નથી.
સંશોધન કહે છે કે ક્યારેક જો વિચાર દબાવવાનો યોગ્ય પ્રયાસ કરાય, તો ડર અને ચિંતા ઘટાડવામાં મદદ મળી શકે છે. પણ મોટાભાગે માઇન્ડફુલનેસ અથવા સ્વીકાર આધારિત ટેકનિક વધુ ફાયદાકારક સાબિત થાય છે. જેમ કે "કોગ્નિટિવ થેરાપી" અથવા "એક્સેપ્ટન્સ થેરાપી," જે તમને વિચાર બદલવામાં અથવા એને સ્વીકારવામાં મદદ કરે છે.
આમાંથી આપણે સમજી શકીએ કે દરેક વ્યક્તિનું મગજ અલગ રીતે કામ કરે છે. ચિંતા અને મનસ્વી વિચારોનો સામનો કરતા લોકો માટે, મગજના વિચારોને દબાવવાને બદલે એને સ્વીકારવાની ટેક્નિક વધુ ફાયદાકારક હોઈ શકે છે.
"પરપલ મંકી" એક્સપેરિમેન્ટ તમને શીખવે છે કે અનિચ્છિત વિચારોને દૂર કરવા કરતાં એમને શાંતિથી સ્વીકારવું વધારે સારું કામ કરે છે.
ડૉ. વિવેક જી. વાસોયા, એમ.ડી.
(હોમિયોપેથિક સાઇકિયાટ્રિસ્ટ અને સાઇકોથેરાપિસ્ટ)
#પરપલમંકી #વિચારઓકામ #મનશાંતિ
My goal is to develop culture of Health in the world
Write a comment ...